سفال و سرامیک و در کل سفالینه در ایران بیش از 10 هزار سال قدمت دارد . بدین سبب ایران را مهد سفالگری مینامند . لازم به ذکر است برخی کاشی های کشف شده در باستان شناسی مربوط به هزاران سال پیش است و بدین سان قدمت سفال و سرامیک در ایران را به بیش از 12 هزار سال قبل از میلاد میرساند .
قطعا اولین سفالینه ها با دست و بدون چرخ سفالگری و یا حتی پخت و لعاب ایجاد میشده است. نمونه های یافت شده نشان میدهد که این گونه محصولات به تقلید از سبد های که با ترکه درختان میبافتند ساخته شده و در بسیاری از مواقع به صورت قالبی برای ساخت سفالینه ها قرار میگرفته است.
ساختن ظروف سفال متعلق به زمانی است که انسان در دشت زندگی میکرد و روستای اولیه شکل گرفتهاست و یکجانشینی بودهاست. این ظروف معمولاً برای نگهداری مواد غذایی ساخته شدهاست. ظروف سفالی خاصیت فاسد نشدنی دارند؛ اما از سویی به دست آوردن این ظروف، امکان تعبیر و تفسیر بخشهای مهمی از زندگی انسانهای اولیه را فراهم آوردهاست.
سرامیک، نوع پیشرفتهتر و امروزی صنعت سفالگری است.
بیشترین شهرهایی که در ایران به این صنعت روی آوردهاند مناطق کویری است که به دلیل وجود منابع زیادی از خاک رس و دسترسی آسان به آن، امکان گسترش و توسعه آن بیشتر بوده است.
تفاوت سرامیک و سفال چیست؟
میتوان گفت سفال و سرامیک برآمده از یک چیز است، هردو از خاک رُس ساخته میشوند و هر دو طرحی نو در آسمان هنر در انداختهاند و کار بشر را هزاران سال است که راه انداختهاند. با این حال نمیتوان گفت هیچ تفاوتی بین سرامیک و سفال وجود ندارد، اگر بخواهیم به تفاوت سرامیک و سفال اشاره کنیم میتوان موارد زیر را بر شمرد:
- سرامیک یک واژه غربی است اما سفال یک واژه شرقی و ایرانی
- سرامیک به روش کارخانهای و صنعتی ساخته میشود اما سفال بیشتر به روش دستی تولید میشود
- سرامیک دارای لعاب بوده و فرآیند ساخت آن بیشتر است اما سفال خام لعاب ندارد
- سرامیک نیاز به درجه حرارت بیشتری در مقایسه با سفال دارد
- چسبندگی سفال در مقایسه با سرامیک بیشتر است
- رنگ پذیری سرامیک بیشتر از سفال است
- سرامیکها بیشتر به روش قالب گیری ساخته میشوند اما سفال با چرخ سفالگری
البته اینها تمام تفاوتهای سفال و سرامیک نیست، اگر بخواهیم با بیانی فنیتر به تفاوت سرامیک و سفال بپردازیم، میتوان به خاک اولیه و ثانویه اشاره کرد. خاک اولیه خاکهایی مثل کائولین، سیلیس و کوارتز است. از جمله ویژگیهای این خاک میتوان به چسبندگی کمتر آنها اشاره کرد به همین دلیل نیاز به حرارت بیشتری دارند. اما خاکهای ثانویه، خاکهایی است که چسبندگی زیادی دارند، مثل خاک رُس که با استفاده از آن انواع ظروف سفالین را میسازند. تمام سفالهایی که میبینید با خاک رس ساخته میشوند برای همین نیاز به حرارت کمتری در هنگام پخت دارند. اما سرامیک با خاکهای اولیه ساخته میشود که چسبندگی کمی دارند و باید حرارت بیشتری ببینند. گفتنی است حداقل دما برای پخت سرامیک، چیزی حدود 1080 درجه سانتیگراد است.